Τα τελευταία χρόνια σε πολλά μέρη της Ελλάδας παρατηρείται αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ανάδειξη περιοχών κυρίως της υπαίθρου, μέσα από τη συντήρηση και ανάδειξη των παλαιών μονοπατιών. Μονοπάτια που συνέδεαν τοποθεσίες, οικισμούς, πόλεις και χωριά, διαμορφωμένα μέσα στους αιώνες από τις συνήθειες και τις ανάγκες των προγόνων μας. Μονοπάτια που με την πάροδο του χρόνου και την ανάπτυξη του οδικού δικτύου, εγκαταλειφθήκαν, καλύφθηκαν από βλάστηση ή ασφαλτοστρώθηκαν.
Αυτή η προσπάθεια, εθνική και παγκόσμια, που προωθεί τον περιπατητικό τουρισμό, στοχεύει στην ανακάλυψη, προβολή και διατήρηση του ιδιαίτερου φυσικού περιβάλλοντος και του ανθρωπογενούς τοπίου, και προσφέρει ευκαιρίες ευημερίας μέσα από δράσεις που αναγνωρίζουν και σέβονται τον φυσικό πλούτο και την πολιτιστική κληρονομιά κάθε τόπου.

Στην Αίγινα η προσπάθεια για την καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη των παλαιών πεζοπορικών διαδρομών του νησιού ξεκίνησε το 2010 από μέλη των τοπικών συλλόγων, ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΙΓΙΝΑΣ και ΑΝΑΒΑΣΗ. Εννέα μονοπάτια ολοκληρώθηκαν και σηματοδοτήθηκαν μέσα από συνεργασία με την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού και το πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» με χορηγία της A.G. Leventis Foundation, και την υποστήριξη του Δήμου Αίγινας.

Αυτή τη στιγμή στο νησί υπάρχει ένα δίκτυο επισκέψιμων μονοπατιών -ημερησίων διαδρομών κατά μέσο όρο 6 χιλιομέτρων- που συνολικά καλύπτουν 45 χιλιόμετρα.

Πριν ένα μήνα περίπου, την Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2019, το πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού – στο οποίο ανήκουν και τα μονοπάτια της Αίγινας – απέσπασε φέτος το μόνο Ευρωπαϊκό Βραβείο για την Πολιτιστική Κληρονομιά / Βραβείο Europa Nostra 2019 για τη χώρα μας.

Λίγες μέρες μετά, από την 1η έως την 4η Νοέμβριου 2019, έλαβε χώρα στο Μέτσοβο η 3η ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ  που διοργανώθηκε από την Περιφέρεια Ηπείρου, συνεχίζοντας την δυναμική πορεία ενός θεσμού που ξεκίνησε στο Μαίναλο το 2017 και συνεχίστηκε στην Άνδρο το 2018. Ήταν μια άψογα οργανωμένη συνάντηση με πεζοπορικές εκδρομές και διήμερο συνέδριο όπου παρευρέθηκαν 156 σύνεδροι, αντιπρόσωποι 62 φορέων από όλη την Ελλάδα, καθώς και ο κ. Boris Misic, Πρόεδρος της Πανευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Πεζοπόρων (European Ramblers Association- ERA ). Αξιοσημείωτη και η παρουσία της Κυρίας Καλλιόπης Παπαδάκη , Συνεργάτης Γενικού Γραμματέα Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος ΥΠΕΝ.

Την Αίγινα εκπροσώπησε ο πρόεδρος του ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΑΙΓΙΝΑΣ, HP Coulon και τα μέλη, Θεοδώρα Χωραφά και Ελίκα Βλαχάκη. Ευχαριστούμε πολύ την ΕΝΩΣΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ, ΒΙΟΤΕΧΝΩΝ & ΕΜΠΟΡΩΝ ΑΙΓΙΝΑΣ για την οικονομική κάλυψη των εξόδων μεταφοράς των 3 μελών μας.

Κατά την διάρκεια του συνεδρίου παρουσιάστηκαν 19 μη πιστοποιημένες διαδρομές, 5 μονοπάτια με ευρωπαϊκή πιστοποίηση LQΤ καθώς και τα πεζοπορικά μονοπάτια του Γεωπάρκου Βίκου-Αώου. (Παγκόσμιο Γεωπάρκο της UNESCO). Έγιναν επίσης εισηγήσεις που αφορούν θέματα οργάνωσης, εθελοντισμού, ορεινού τρεξίματος, πιστοποίησης, νομοθεσίας, ασφάλειας, αλλά και ερμηνείας φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Από τις παρουσιάσεις και συζητήσεις που έγιναν στη διάρκεια του συνεδρίου φάνηκε ότι τα ζητήματα που απασχολούν φορείς και συλλογικότητες είναι σε αρκετές περιπτώσεις κοινά. Ενδεικτικά:

• Ο εντοπισμός και χαρτογράφηση παλαιών δικτύων διαδρομών προκειμένου για την αναβίωση τους
• Η διάνοιξη παλαιών σε αχρηστία διαδρομών & η σηματοδότηση τους
• Η τακτική συντήρηση τους
• Η προβολή διαδρομών & περιοχών
• Η εξεύρεση πόρων για την υλοποίηση των παραπάνω
• Οι συγκρούσεις χρήσεων στα μονοπάτια και οι δυσκολίες στην προστασία τους,
• Ζητήματα που αφορούν την εκπαίδευση και την ασφάλεια των εμπλεκομένων
• Η πολυπλοκότητα και τα κενά σε ζητήματα νομοθεσίας, κ.α.

Πέρα από τις εκάστοτε δυσκολίες, τόσο στην 3η Πανελλήνια Συνάντηση Μονοπατιών όσο και στις 2 προηγούμενες Πανελλήνιες Συναντήσεις Μονοπατιών που πραγματοποιήθηκαν σε Μαίναλο και Άνδρο, διαφάνηκαν θετικά παραδείγματα περιοχών από όλη την Ελλάδα που έχουν επιτύχει βελτίωση των πεζοπορικών υποδομών τους, αύξηση της επισκεψιμότητας, σημαντική διεθνή τουριστική προβολή και επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου.

Ένα από τα βασικά μαθήματα που αποκομίσαμε – που αντανακλά και την δική μας εμπειρία εδώ στην Αίγινα – είναι ότι το να ανοίξουμε ένα παλιό μονοπάτι είναι μόνο η αρχή, είναι κατά κάποιο τρόπο το εύκολο της υπόθεσης. Για να παραμείνουν τα μονοπάτια ανοιχτά και σε καλή κατάσταση όμως, πρέπει να τα περπατάμε και να τα φροντίζουμε, και αυτό επιτυγχάνεται καλύτερα μέσα από εθελοντική εργασία, το ενδιαφέρον και τη συνεργασία της τοπικής κοινωνίας.

Οι φετινές εργασίες για τον εντοπισμό, την διάνοιξη, τη σηματοδότηση και τη συντήρηση των υπαρχόντων μονοπατιών της Αίγινας ξεκίνησαν πάλι με τον ερχομό του Φθινόπωρου και προβλέπεται να συνεχιστούν σε όλη την διάρκεια του Χειμώνα και της Άνοιξης.

Οι εργασίες που έχουμε κατά νου και που θα θέλαμε να καταφέρουμε για φέτος -με τη συμμετοχή όλων όσων θα ήθελαν να βοηθήσουν- είναι:

• Η ολοκλήρωση και ενσωμάτωση στο δίκτυο των μονοπατιών της διαδρομής 10: Λαζάρηδες-Γιαννάκηδες-Μπενάκηδες
• Η ένωση των μονοπατιών της Νότιας Αίγινας μεταξύ τους, ώστε να δίνεται η δυνατότητα στους επισκέπτες -περιηγητές- του νησιού μας, για μεγάλες και διαφορετικές διαδρομές
• Η ένωση των διαδρομών της Νότιας Αίγινας με αυτές της Βόρειας
• Η πρόσβαση στα κατά τόπους μονοπάτια από το λιμάνι της Αίγινας, της Σουβάλας, και από τις κοινότητες, Μεσαγρού, Αγίας Μαρίνας και Πέρδικας .
• Η σηματοδότηση των καινούριων διαδρομών με κεραμικά πλακίδια
• Η επικόλληση αυτοκόλλητου στα υπάρχοντα μεταλλικά πλακίδια που έχουν δυστυχώς ξεθωριάσει και η σταδιακή αντικατάσταση τους με κεραμικά
• Η κατασκευή των κεραμικών πλακιδίων
• Η τακτική συντήρηση, καθαρισμός, των υπαρχόντων μονοπατιών
• Η αναβάθμιση, σχεδιασμός και εκτύπωση καινούριου φυλλαδίου για τα Μονοπάτια Πολιτισμού της Αίγινας
• Γνωριμία των μαθητών των σχολείων του νησιού με τα μονοπάτια
• Συνεργασία/ανταλλαγές με ομάδες άλλων περιοχών της Ελλάδας για τον καθαρισμό των μονοπατιών

https://menalontrail.eu/el/
www.androsroutes.gr
http://www.monopatiapolitismou.gr/
Leading Quality Trails, Best of Europe